نگاهی به وضعیت توسعه‌دهنده ها در جهان و ایران

تقریباً تمام توسعه دهنده های دنیا برای حل مسائل و مشکلات پیش رو به سایت معروف Stack Overflow و زیرمجموعه هاش متکی هستند. بازدید ماهانه این سایت بالغ بر ۴۰ میلیون نفر هست و به همین دلیل فرشته نجات جماعت توسعه دهنده است. هر سال رسم بر اینه که در سایت Stack Overflow یک نظر سنجی برگزار بشه. امسال (۲۰۱۶) هم مطابق معمول نتایج نظرسنجی از بیش از ۵۶۰۰۰ توسعه دهنده حاضر در ۱۷۳ کشور دنیا برای عموم منتشر شده و نگاهش رو معطوف به وضعیت استخدامی و شغلی برنامه نویس ها کرده. گزارش اصلی تحت عنوانThe 2016 Stack Overflow Developer Hiring Landscape منتشر شده.

در این نوشتار قصد دارم به برخی از فرازهای این گزارش بپردازم و با تقسیر و نظر شخصی خودم اون ها رو بیان کنم. تلاش من این هست که حقایق موجود رو با شرایط کشور ایران مقایسه کنم و نتیجه گیری کنم.

محل سکونت توسعه دهندگان و حضور یک بازیگر نسبتا جدید

مطابق سال های پیش عمده‌ی توسعه دهندگان مطرح و شاخص از شهروندان کشورهای توسعه یافته‌ی دنیا از جمله آمریکای شمالی و اروپا هستند. در این بین شاهد حضور توسعه دهندگان هندی هستیم. آیا هند می تونه برای ما الگو باشه؟ آیا توانایی رقابت با کشور هند رو داریم؟

نظر من: هند کشور خوبی برای الگو گرفتن هست، اما ما توانایی رقابت با اون جمعیت عظیم رو نداریم. کشوری که خیلی زودتر از ما صنعت IT اش رو رشد داده و هزینه های زندگیشون از ما پایین تره. اما ما جمعیت جوان خوبی داریم که شاید هیچ وقت دیگه شاهد چنین جمعیت جوانی نباشیم.

میانگین سنی و جنسیت

بیشتر توسعه دهندگان در بازه‌ی سنی ۲۰ تا ۲۹ سال قرار دارند و هنوز جوان تلقی می شن. در کشورهای در حال توسعه میانگین سنی جوانتر از کشورهای توسعه یافته هست که این مورد قابل پیش بینی بود. بیش از ۹۲ درصد توسعه دهندگان مرد بوند و الباقی زن.

نظر من: سال هاست که اختلاف زیادی بین دو جنس زن و مرد در این حوزه وجود داره و ایران هم از این قاعده مسثتنی نیست، اما با توجه به دستاوردهای اجتماعی اخیر زنان و دختران ایرانی و پدید اومدن فرصت های بیشتر در کنار مشاهدات شخصی ام باید بگم که از نظر من دختران و زنان ایرانی در بین کشورهای همتراز حضور چشمگیر تری دارند. همین حالت در هند هم رخ داده و در بین نظر دهندگان کشور هند دارای بیشترین تعداد توسعه دهنده‌ی مونت بوده. از طرفی به دلیل افزایش سن برنامه نویسان بومی و افزایش مسئولیت اونها سطح دستمزد باید بالاتر بره.

 سابقه‌ی برنامه نویسی

۸۱ درصد توسعه دهنده های جامعه‌ی آماری این گزارش دارای دست کم دو سال سابقه برنامه نویسی بودند. اکثر این افراد اذعان کردند تجارب اونها حاصل از کار عملی و ساختن یه نرم افزار بوده.

نظر من: با توجه به بحران نیروی کار در بخش IT ایران و با توجه به یافته‌ی گزارش بالا توصیه می کنم که در صورت ناکامی در یافتن نیروی با تجربه به سمت نیروی با اخلاق برید و برای آموزشش سرمایه گذاری کنید. هر چه زودتر این کار رو بکنید به نفع شماست. در مقاله‌ی با بحران کمبود نیروی کار در بخش IT چه کنیم؟ در این مورد بیشتر توضیح دادم.

سطح آموزش حرفه ای و رسمی

درصد چشمگیری از شرکت کنندگان ادعا کردند که دانش فراگرفته شده رو به صورت خودآموخته بدست آورند. به دنبال این افراد عده‌ی نستبا زیادی هم گفتند که دانش لازم رو در حین انجام کار (شغل) فرا گرفتند.

نظر من: همیشه نسبت به انجام کار عملی و اقدام تاکید ویژه ای دارم. من و سایرین از زمان های نوجوانی مدام در حال ساختن چیزهای مختلفی بودیم، از نرم افزار دفترچه تلفن گرفته تا برپایی یک کسب و کار جدی. ماحصل این اقدامات باعث شده که در جایگاه متمایزی نسبت به دیگران قرار بگیریم. بر همین اساس آموزشگاه ها، دانشگاه ها، کارجویان و کارفرمایان باید به این حقیقت تن در بدن و کار عملی، کاروزی و اقدام جدی رو سرلوحه قرار بدن. دریع از یک جو توجه…

میانگین درآمد سالانه

در این بخش به میانگین درآمد سالانه‌ی عناوین شغلی مختلفی همچون توسعه دهنده همه فن حریف، توسعه دهنده وب و موبایل و دسکتاپ پرداخته شده. آمار ارائه شده برای کشورهای توسعه یافته و مطرح مطابق انتظار و پیش بینی ها است. نکته مهم آمارهای مربوط به دو کشور برزیل و هند هست که باید مورد توجه ما ایرانی ها قرار بگیره.

نظر من: سطح درآمد توسعه دهندگان در کشورهای پیشرفته حاکی از جایگاه مهم این شغل در بین سایر صنایع است. چه بخوایم یا نخواهیم ارزش کار توسعه دهندگان روز به روز بیشتر میشه و نمی تونیم با یک دستمزد بخور نمیر اداره کار و وعده های پوچ اون ها رو راضی نگه داریم. میانگین دستمزد سالانه‌ی یک توسعه دهنده همه فن حریف (Full Stack) چیزی در حدود ۱۳,۷۷۳ دلار هست که میشه چیزی در حدود ماهانه ۴ میلیون (با احتساب نرخ دلار ۳۵۵۰ تومان) تومان. این رقم اختلاف کمی با نرخ اعلام شده‌ی خدمات برای سال ۹۵ در کشور ایران داره. اما آیا ما قادر به پرداخت چنین دستمزدی هستیم، آیا مایل هستیم؟

پی نوشت: قبول دارم که خیلی از توسعه دهنده های وطنی لایق چنین دستمزدی نیستند.

وضعیت استخدامی توسعه دهندگان

بیش از ۷۷ درصد توسعه دهنده به صورت تمام وقت مشغول کار هستند. الباقی به صورت آزادکار (Freelancer) یا پاره وقت مشغول خدمت هستند. در آمارهای استخراجی بیان شده که نزدیک به ۲۲ درصد (بیشترین درصد در بین سایرین) توسعه دهندگان در شرکت هایی با تعداد نفرات بین ۲۰ تا ۹۹ نفر مشغول به کار هستند.

نظر من: آمار بالا تا حد زیادی مشخص می کنه که چرا در بین توسعه دهندگان آزادکارها نیروهای زبده کمتر پیدا میشه و از طرفی هم نشون میده که در حدود ۹۱ درصد افراد فعال در این صنف به نحوی شاغل هستند که آمار اشتغال قابل توجهی هست.

نحوه‌ی یافتن شغل فعلی

نقش شبکه سازی و دوستان و آشنایان در ارتباط با یافتن موقعیت شغلی فعلی حائز اهمیت و قابل توجه است. تنها ۵ درصد توسعه دهندگان موفق شدن از طریق شبکه های اجتماعی به شغل فعلیشون دست پیدا کنند.

نظر من: بر خلاف سابق کارفرماها باید دبدبه و کبکبه‌ی سابق رو کنار بگذارن و با جدیت بیشتری به دنبال نیرو باشند. یعنی اینطور نباشه که با درج چند آگهی استخدامی کلیشه ای در انتظار نیروی خوب باشند. یک چهارم از توسعه دهنده ها توسط کارشناسان نیروی انسانی و واحدهای گزینش کشف شدند. این مورد در عمل برای خود من هم رخ داده و من مهر تایید می ذارم. این مورد باز هم نشون میده که برنامه نویس خوب روی زمین نمی مونه و سریع شکار میشه. پس اگر با بحران نیروی کار مواجهید باید نیروی خوش اخلاق رو یافته و بر روی آموزشش سرمایه گذاری کنید. در همین رابطه دعوت می کنم

دلایل تلاش توسعه‌دهنده ها برای یافتن فرصت شغلی جدید

جای تعجب نیست که سطح دستمزد عامل اصلی تلاش توسعه دهندگان برای یافتن فرصت شغلی جدید هست. اما این همه ماجرا نیست و مسئله مهم ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی هم از دیگر دغدغه های مهم برنامه نویسان هست.

نظر من: باید برای نیروی انسانی ارزش قائل شد و تا اونجا که در توان هست نسبت به افزایش سطح دستمزدش اقدام کرد. وقتی که شما یک نیروی خوب رو از دست بدید سرمایه زیادی از دست دادید. چندین برابر همین سرمایه رو باید صرف پرورش نیروی جدید بکنید. پس اگر کارفرما هستید فرا بگیرید که چطور می شه با این قشر تعامل خوبی داشت.

پی نوشت: این مورد نباید باعث گستاخی برنامه نویسان بشه، چرا که در جاهای دیگه هم اخلاق بد اونها به چشم خواهد اومد و فرصت های بهتر هم از چنگ اونها خواهد رفت.

فرایند مصاحبه و استخدام و شرایط محل کار

یکی از موارد آزار دهنده در پروسه استخدامی مصاحبه اولیه است. از نوع برخورد کارفرما گرفته تا زحمات لازم برای تدوین یک و بروز نگه داشتن یک رزومه مفید و مختصر. در همین گزارش در خصوص اهمیت فراگیری فناوری های جدید به صراحت آمارهایی ارائه شده تا جایی که بالغ بر ۷۰ درصد نظردهندگان فراگیری تکنیک های جدید رو اولویت خودشون دونستن. اهمیت دادن به تنوع جنسیتی از دیگر نکات برجسته این گزارش هست، به نحوی که ۷۳ درصد از مشارکت کنندگان بر این باورند که حضور زنان در تیم های اونها منافع قابل توجهی داره. در ادامه این گزارش به چالش های پیش روی توسعه دهندگان بر می خوریم که درصد توقعات غیرواقعی در صدر چالش ها خودنمایی می کنه.

نظر من: در گزارش بیان شده که توسعه دهنده ها دوست دارن در پروسه استخدامی با فضای محل کار و اعضای تیمی که قرار هست باهاش همکار بشن بیشتر آشنا بشن و نگاهی اجمالی به سرس کدها و سیستمی که قرار هست روش کار کنن بندازن. این موارد برای خود من به عنوان یک توسعه دهنده صادق هست و لازمه که کارفرماها توجه ویژه ای به این دو مورد داشته باشند. از طرفی پیشنهاد می کنم که توسعه دهنده ها به صورت تدریجی درشبکه اجتماعی لینکداین حضور داشته باشن و رزومه خودشون رو آپدیت کنن تا در مواقع ضرور نیاز نباشه اقدام به تهیه رزومه کنن. با این حساب کافیه که در مواقع نیاز لینک پروفایل لینکداین خودشون رو برای کارفرما ارسال کنند یا از پروفایلشون یک خروجی PDF تهیه کنن.

اخیراً یک سرویس خوب ایرانی با اسم Atbox.io برای ساخت رزومه‌ی حرفه‌ای به صورت آنلاین راه اندازی شده که می تونه مشکل گشا باشه.

سرعت معرفی فناوری ها و نرخ تغییرات در صنعت IT و حوزه‌ی برنامه نویسی بسیار بالاست و هر کسی یارای همگام موندن با این تغییرات رو نداره. بنابراین کارفرماها باید این چالش توسعه دهندگان رو درک کنن و فضا رو براشون بیش از پیش مهیا کنن. برپایی کارگاه ها در محل کار یا تامین هزینه آموزش پرسنل فنی از ضروریات تیم های توسعه است. تشویق تیم به مشارکت در پروژه های متن باز و داشتن پروژه های جانبی یکی از راه حل های تقویت روحیه تیم هست.

برای حل مشکلات مربوط به توقعات غیرواقعی و از این دست توصیه می کنم در مورد تفکر چابک مطالعه کنید و ببینید چطور می تونید این تفکر رو در تیم اتون پیاده سازی کنید.

دورکاری

آمارها نشون میده که تمایل برای دورکاری به نسبت دو سال گذشته در حدود ۹ درصد افزایش یافته. نکته جالب این هست که توسعه دهندگان پیشکسوت و خبره (بر اساس تصویر بالا) تمایل بیشتری به این مورد نشون دادند.

نظر من: در شرایط قحط الرجال کنونی یکی از گزینه های پیش رو همکاری به صورت دورکاری است. خصوصا برای شرکت هایی که از مرکز دورتر هستند و نیروهای فنی بسیار کمی در منطقه محل زندگی اونها زندگی می کنه.